30 septembar, 2024 – U mesecu septembru je zabeležen najveći broj svedočanstava vezanih za zadržavanje izbeglih lica u policijskim stanicama na severu Srbije od početka 2024. godine. Razlog ove prakse je isključivo vezan za nepostojanje adekvatnog smeštaja za izbegla lica na severu Srbije jer su na teritoriji Vojvodine svi kampovi za prihvat izbeglica zatvoreni odlukom Komesarijata za izbeglice i migracije (izuzev kampa u Principovcima koji se nalazi na samom graničnom prelazu sa Hrvatskom i samo u retkim situacijama i po prethodnoj dozvoli prihvata gotovo insignifikantan broj lica).

Usled postojeće i neprekinute prakse pušbekova (pushbacks) – faktičkog guranja ljudi iz Mađarske u Srbiju, predstavnici srpskih institucija u pograničnom pojasu imaju teškoća da ista lica prihvate po vraćanju u Srbiju i preduzmu sve aktivnosti u svojoj nadležnosti,a bez mogućnosti da im obezbede adekvatan smeštaj tokom trajanja procedura. U tom smilsu, ni policija, ni prekršajni sudovi kao ni ustanove socijalne zaštite nisu u mogućnosti da vraćena izbegla lica smeste u adekvatan smeštaj tokom realizovanja poslova iz njihove nadležnosti. Tako, izbegla lica prijavljuju da su zadržana u malim prostorima u policijskim stanicama u Subotici, Kanjiži i Kikindi, od 24h do 72h, bez pristupa adekvatnom smeštaju, higijeni, hrani i vodi, ali ni informacijama ni pravnoj pomoći. Takođe, izbeglice opisuju da se u istom skučenom i neadekvatnom prostoru zajedno zadržavaju žene, deca i odrasla muška lica, čak i u velikim grupama, od 30 do 50 lica.

Zadržavanje se sprovodi i kako bi se završili postupci pred prekršajnim sudovima, pred koje se izbegla lica izvode zbog ilegalnog prelaska državne granice i ileganog boravka na teritoriji Srbije, što je postala redovna i obavezna praksa po njihovom vraćanju od strane mađarskih vlasti u Srbiju. Prema svedočenjima, lica se vraćaju u Srbiju ili preko zelene granice kroz mađarsku ogradu, ili faktičkom predajom preko graničnih prelaza u postupcima mimo readmisije.  Po uručivanju prekršajnih presuda izbeglim licima se izriču i rešenja o otkazu boravka, te se oni prevoze policijskim vozilima na jug Srbije. Porodice se relociraju u prihvatni kamp u Bujanovcu, a ostali smeštaju u prihvatni kamp u Preševu.

Ilustrativno, u svedočenjima izbeglih lica službenicima APC-a od 11.09.2024. godine majka T.D. i otac M.D., poreklom iz Turske, zajedno sa tri maloletna deteta od kojih jedno beba starosti od 7 meseci, prijavljuju zadržavanje u trajanju od 24 sata u manjoj prostoriji u policijskoj stanici u Subotici, u uslovima nalik zatvorskim, sa rešetkama na prozorima i bez dovoljno stolica ili kreveta, a pre prebacivanja u prihvatni kamp u Bujanovcu. U svedočenjima od 05.09.2024. godine – F. A.(38) sa dva maloletna sina, poreklom iz Turske, svedoči da su ih posle hvatanja u Mađarskoj mađarski policajci predali na granici srpskoj policiji koja ih je zadržala oko pet sati u policijskoj stanici u Kikindi pre nego što su prevezeni u Bujanovac. Istakli su da im tokom zadržavanja u policijskoj stanici u Kikindi nije bila dostupna ni voda, ni hrana, a koju su dobili tek po dolasku u prihvatni kamp u Bujanovcu.

N. M.(37) iz Turske je 09.2024. godine svedočio o zadržavanju u policijskog stanici u Kanjiži zajedno sa još 30 ljudi, uključujući porodice, decu i trudnice, koji su prethodno pokušali da pređu srpsko-mađarsku granicu, nakon čega ih je uhvatila mađarska policija i predala srpskim kolegama. U policijskoj stanici u Kanjiži su ista lica zadržana 24h bez hrane i vode, a pre prebacivanja u prihvatne centre Komesarijata za izbeglice i migracije na jugu Srbije.

Centar za zaštitu i pomoć tražiocima azila je uputio apel Komesarijatu za izbeglice i migracije Republike Srbije da podhitno otvori postojeće zatvorene prihvatne kampove na severu Srbije, a kako bi se u njih adekvatno smestila sva izbegla lica u potrebi tokom preduzimanja aktivnosti iz nadležnosti svih relevantnih institucija.