PDF COI Avganistan 2012

Službeno ime

Islamska Republika Avganistan: (en: Afghanistan, pš: Da Afġānistān Islāmī Jomhoriyat – افغانستان اسلامي جمهوریت, per: Jomhūrī-ye Eslāmī-ye Afġānistān – جمهوری اسلامی افغانستان).

Državni praznici

Datumi proslava avganistanskih muslimanskih praznika variraju, jer islamski kalendar ima 354 umesto 365 dana. Ovi praznici su: početak Ramazana, kraj Ramazana, Ashura (mučeništvo Imam Huseina) i rođendan proroka Muhameda. Državni praznici sa fiksnim datumom su: Nawros (Nova Godina, na prolećnu ravnodnevnicu), Dan Pobede (28. aprila) i Dan Nezavisnosti (19. avgusta).

Geografski položaj

Avganistan se nalazi u jugo-centralnom delu Azije i geografskе koordinatе Avganistana su: 33 º N (sever) i 65º E (istok). Površina Avganistana iznosi oko 652 000 km². Avganistan se graniči sa Turkmenistanom, Uzbekistanom i Tadžikistanon na severu, Iranom na zapadu, Narodnom Republikom Kinom na severoistoku i sa Pakistanom na istoku i jugu.

Planinski lanac Hindukuš dominira Avganistanom i diktira osnovne geografske karakteristike, deleći zemlju na tri geografske oblasti: centralna visija, jugozapadni plato i severne ravnice. Upravo najveći deo zemlje zauzima Hindukuš i gotovo 50% teritorije Avganistnana se nalazi iznad 2000 m nadmorske visine.

Najvećí deo centralnih visoravni predstavlja produžetak Himalajskih planina, tj. Hindukuš planina i ova regija je obeležena dubokim dolinama i visokim planinama. Značajan deo planina centralne visoravni Avganistana prelazi visinu od 6 000 m nadmorske visine. U ovom delu Avganistana se nalazi nekoliko značajnih prevoja poput Kajber prelaza koji predstavlja istorijski značajan put prema indijskom podkontinentu.
Južni plato je deo Avganistana obeležen visokim platoima i peščanim pustinjama. Zemljište u ovom delu zemlje je izrazito neplodno, izuzev duž obala reka poput reke Helmand. Prosečna nadmorska visina u ovom delu Avganistana je oko 900 m nadmorske visine.

Severne ravnice se prostiru severno od centralnih visoravni i ovu regiju karakterišu plodne ravnice, a najveći deo poljoprivredne proizvodnje u Avganistanu se obavlja upravo u ovom delu zemlje. Reka Amu Darija (ranije poznata pod imenom Oksa) teče kroz ovaj deo zemlje duž oboda granice sa visijama Centralne visoravni. Pored poljoprivrednog bogatstva ova regija je bogata i mineralnim rezervama i izvorima prirodnog gasa.

Avganistan spada u zemlje sa suvom i polusuvom stepskom klimom, sa hladnim zimama i toplim letima. Planinski lanci na severu i severo-istoku imaju podartičke zimske uslove, dok su južni delovi Avganistana prema pakistanskoj granici, pod uticajem monsuna sa indijskog podkontinenta i imaju tokom godine više padavina i više temperature. Temperaturne razlike su izrazite i u planinskim lancima Hindukuša se kreću od prosečnih – 15 ºC, dok temperature leti u nekim gradovima Avganistana dostižu i 49 ºC.

Avganistan je zemlja bez izlaza na more.
Avganistan je administrativno podeljen na 34 provincije: Badakhshan, Badghis, Baghlan, Balkh, Bamyan, Daykundi, Farah, Faryab, Ghazni, Ghor, Helmand, Herat, Jowzjan, Kabul, Kandahar, Kapisa, Khost, Kunar, Kunduz, Laghman, Logar, Wardak (Maidan), Nangarhar, Nimruz, Nuristan, Paktia, Paktika, Panjshir, Parwan, Samangan, Sar-e Pol, Takhar, Urozgan, Zabul.

Glavni grad Avganistana je Kabul koji je ujedno i najveći grad sa oko četiri miliona stanovnika. Ostali važniji gradovi u Avganistanu su Kandahar (Qandahar), Herat, Mazari Šarif (Mazar e Sharif), Džalalabad (Jalalabad) i Kunduz.

Vremenska zona: Avganistan je četiri i po sata ispred vremena po Griniču (GMT/UTC + 04:30)

Stanovništvo

Prema procenama za 2012. godinu, ukupan broj stanovnika Avganistana iznosi oko 30 miliona.
Međutim, potpuni popis stranovništva nije izvršen decenijama unazad. Prvi delimični popis stanovništva je obavljen 1979. godine, ali nije okončan. Drugi popis je obavljen tokom 2010. godine, ali njime nisu bili obuhvaćeni delovi zemlje koji su bili zahvaćeni intenzivnim sukobima.

Etnička struktura Avganistana je izrazito raznovrsna i nekoliko naroda čine avganistansku naciju. Najbrojnija etnička grupa su Paštuni koji čine 42% stanovništva, zatim slede Tadžici 27%, Hazare 9%, Uzbeci 9%, Aimaci 4%, Turkmeni 3%, Balohi 2% i drugi narodi čine 4% stanovništva, među koje spadaju Arapi, Mongoli, Hindusi, Kohistani, Gujarsi i Siki.

Paštuni uglavnom naseljavaju deo Avganistana južno od planine Hindukuš. Tadžici naseljavaju severo-istočni deo – severno od Kabula i provinciju Badakhshan. Hazari uglavnom žive u centralnom delu Avganistana, a Uzbeci i Turkmeni severno od Hindukuša, u okolini reke Amu Darya.
Procenjen životni vek stanovnika Avganistana iznosi od 62 do 64 godine.

Religija

Prema Ustavu Avganistana zvanična državna religija je islam.

Takođe, Ustavom Avganistana je predviđeno da „nijedan zakon ne može biti u suprotnosti sa uverenjima i odredbama svete religije islama”. Pripadnicima drugih religija Ustav Avganistana proklamuje slobodu da „sprovode svoju veru i vrše verske obrede, u granicama odredaba zakona”.

Islam je preovladavajuća religija kojoj pripada 99% stanovništva, od čega približno 80% pripada sunitskom ogranku islama (suniti), a oko 19% pripada šiitskom ogranku islama (šiiti). Druge religije kao što su sikizam, hinduizam i hrišćanstvo čine manje od 1% stanovništva u Avganistanu. Pripadnici tih religija broje se u stotinama ili nekoliko hiljada. Registvoran je samo jedan avganistanski Jevrej.

Jezik

Ustav Avganistana određuje da su paštu (avganistanski) i dari (farsi, tj. persijski jezik) zvanični jezici u Avganistanu. Oba jezika pripadaju indoevropskoj grupi jezika.

Procena je da približno 35% stanovništva Avganistana govori paštu jezik, oko 50% govori dari jezik, dok turske jezike (najčešće uzbečki i turkmenski) govori približno 11% stanovništva. S obzirom na veliku etničku raznovrsnost Avganistana, u upotrebi su još brojni manje zastupljeni jezici kao što su baluči, pašai, nuristani itd.
Dvojezičnost je vrlo rasprostranjena u Avganistanu. I paštu i dari primarno se pišu arapskim pismom. Brojni Avganistanci govore i razumeju i urdu jezik.

Prema Ustavu Avganistana, publikacije, radio i televizija su dozvoljeni na svim jezicima koji se govore u zemlji.

Privreda i ekonomija

Avganistanska privreda se polako oporavlja od štete nanete usled decenija sukoba. Ekonomija Avganistana se znatno oporavila od pada talibanskog režima 2001. godine, uglavnom zbog obimnog priliva međunarodne pomoći, oporavka poljoprivrednog sektora i rasta sektora usluga.
Uprkos napretku u poslednjih nekoliko godina, Avganistan je i dalje veoma siromašan i visoko zavisan o inostrane pomoći. Avganistanski životni standard je među najnižima u svetu. Procenjeni nacionalni bruto domaći proizvod (BDP) za 2011. godinu iznosi oko 30 milijardi $, a BDP po glavi stanovnika je do 1 000 $.

Oko 35% stanovništva Avganistana je nezaposleno i živi ispod granice siromaštva. Veliki deo stanovništva i dalje pati od nestašice čiste vode, struje, medicinske nege, kao i nedostatka stambenog prostora i radnih mesta.

Procenjena stopa inflacije za 2011. godinu iznosila je 7.7 %.

Bankarski sistem Avganistana je propao tokom građanskog rata početkom 1990-ih. Od 2002. godine Vlada Avganistana otpočinje oporavak formalnog bankarskog sistema. Novi bankarski zakoni usvojeni su 2003. godine, a banke iz Velike Britanije, Indije i Pakistana otvorile su svoje filijale u Kabulu. Sredinom 2004. godine avganistanska Internacionalna banka (AIB) počela je sa radom uz podršku azijske Razvojne banke i 75% vlasništva od strane avganistanskih biznismena.

Međutim, ogroman skandal koji je nastao oko prevare Kabulske banke 2010. godine doveo je do gubitka poverenja međunarodne zajednice u avganistanske finansijske institucije. Velika kabulska banka skoro je propala, usled gubitaka zbog prevara sa kreditima njenih najvećih akcionara. Međunarodni monetarni fond je krajem 2010. godine suspendovao kreditni program Avganistanu. Tek krajem naredne godine MMF je priznao dovoljan napredak u otklanjanju štete nastale bankarskim skandalom i odobrio novi dogovor sa Vladom Avganistana. Vlada Avganistana sprovela je 30. juna 2011. godine hapšenje dva bivša rukovodioca kabulske banke – Šerhan Farhud-a (Sherkhan Farnood) i Kalilulah Frouzi-a (Khalilullah Frouzi), koji su navodno odobravali koncesione zajmove uticajnim ljudima Avganistana i njihovim rođacima.

Glavna privredna aktivnost stanovništva je poljoprivreda, kojom se bavi oko 80% ljudi, kako za sopstvene potrebe tako i u komercijalne svrhe. Od ukupne površine Avganistana, samo je oko 12% zemlje obradivo. Od toga je tek polovina, tj. 6% obradive zemlje zaista i zasejano.

Glavni tradicionalni legalni usevi su žitarice, pirinač, voće i povrće, jezgrasto voće. Od industrijskog bilja gaje se: pamuk, duvan, broć i šećerna repa.

Industrijska proizvodnja je malog obima i obuhvata ručni rad, izdradu tekstila, tepiha i u malom obimu preradu hrane.
U okviru stočarstva, gaje se goveda, ovce i koze. A ovčija i jagnjeća koža predstavljaju poljoprivredni proizvod.

Od rudno-mineralnog bogatstva Avganistan poseduje rezerve prirodnog gasa, uglja, gvožđa, bakra, cinka, rude soli i u malim količinama dijamanata i poludragog kamenja.

Poljoprivredna proizvodnja je ograničena skoro potpunom zavisnošću od otapanja snegova i prolećnih kiša. Sistemi navodnjavanja su primitivni i poljoprivredna mehanizacija, đubrivo i pesticidi se retko koriste.

Prema podacima za 2011. godinu, Avganistan najviše izvozi u Pakistan (31.4%), zatim u Indiju (28.8%), Tadžikistan (8.3%), Rusiju (5.2%), Bangladeš (4.7%).

Valuta: zvanična valuta u Avganistanu je Avgan (AFN). Okvirna vrednost Avgana: 1$ = 48 AFN

Proizvodnja opijuma:

Avganistan je vodeći proizvođač opijumskog maka u svetu.

Prema podacima EU, Avganistan je i glavni evropski snabdevač heroina već više od 10 godina.

Manje od 0,2 % od ukupnog obradivog zemljista u Avganistanu se koristi za uzgoj opijumskog maka. Međutim, potencijalna vrednost prihoda od izvoza opijata iznosila je 700 miliona dolara, tj. 4% BDP-a ove zemlje za 2012. godinu.

Kancelarija UN za drogu i kriminal (UNODC) je od 2005. godine bila uključena u nadgledanje projekta za suzbijanje useva opijuma koji je sprovodila Vlada Avganistana. Međutim, površina na kojoj se uzgajao opijumski mak u 2012. godini povećala se sa 131 000 na 153 000 hektara.

Proizvodnja opijuma je 2012. godine u Avganistanu porasla za 18% u odnosu na 2011. godinu, ali je usled biljne bolesti ukupna količina proizvodenog opijuma opala za 38% u odnosu na prethodnu godinu i iznosi 3600 tona.

Broj pokrajina u Avganistanu u kojima ne postoje zasadi maka (poppy-free) ostao je u 2012. godini na prošlogodišnjem nivou, i iznosi 17 pokrajina. Prema podacima za 2011. godinu, za 17 pokrajina Avganistana se procenjuje da su bez opijumskog maka i to su: Jawzjan, Balkh, Kunduz, Takhar, Sari Pul, Samangan, Panjshir, Nuristan, Ghor, Bamyan, Parwan, Wardak, Logar, Ghazni, Paktya, Khost, Paktika. U područja bez opijumskog maka ubrajaju se ona koja imaju zasejan mak na manje od 100 hektara.

Pokrajina Hilmand je bila najveći uzgajivač u Avganistanu za 2011.godinu sa 63,307 hektara (48% ukupnog uzgoja u Avganistanu), zatim sledi Kandahar sa 27 213 ha

Istorijsko politički razvoj

Razvoj modernog Avganistana počinje sa 1881. godinom kada su se snage Britanske Imperije povukle iz Kandahara. Abd al-Rahman (Abd al Rahman), rođak poslednjeg Emira Kabula, 1880. godine se vratio u zemlju iz centralne Azije i proglasio se emirom (emir je ime za visoku plemićku titulu, ili titula koju su dobijali uz svoju funkciju državni lideri i šeici u monarhijama). Za vreme njegove vladavine granice modernog Avganistana su zacrtane i povučena je „Durandova Linija” , koja je razgraničavala Avganistan i područje Britanske Indije, a koja će kasnije postati predmet sporova između Avganistana i buduće zemlje Pakistan.

Abd al Rahman (Abd al-Rahman) je vladao do 1901. godine i smatra se ocem modernog Avganistana, jer je uspeo da kroz 20 manjih ratova umiri i ujedini razjedinjene etničke grupe u Avganistanu i da ih privoli da poštuju jaku centralnu vlast.
Habibolah I Kan (Ḥabibollah I Khan) sin i naslednik Abd al Rahman-a (Abd al-Rahman) je nastavio modernizaciju Avganistana, ali njegovo približavanje Britancima nije naišlo na odobravanje u Avganistanu. Posle okončanja Prvog svetskog rata, u kom je Avganistan ostao neutralan, Habibolah I Kan (Ḥabibollah I Khan) je bio ubijen od strane pristalica svog brata Amanolah-a, koji postaje emir 1919. godine.

Amanolah (Amanollah) je u maju 1919. godine poveo jednomesečni treći rat sa Velikom Britanijom, koji je imao za posledicu oslobađanje Avganistana od britanskog pritiska i uspostavljanje pune kontrole od strane Avganistana nad svojim spoljnim poslovima. Amanolah je 1921. godine potpisao sporazum o prijateljstvu sa Sovjetskim Savezom i time je započeo period posebnih veza između ove dve zemlje koji je trajao sve do 1979. godine i sovjetske invazije Avganistana.

Svojim liberalnim reformama koje su između ostalog uključivale slobodu žena da ne nose veo i uvođenje zajedničkih škola za dečake i devojčice, Amanolah se sukobio sa konzervativnim religijskim vođama, zbog čega je 1928. godine izbio građanski rat u kome je Amanolah bio prisiljen da abdicira i napusti zemlju u januaru 1929. godine. Vođa Tadžika i njihov narodni heroj Bačeh je Saka (Bacheh-ye Saqqā) preuzima tron, proglašava se emirom i uzima ime Habibolah II (Ḥabibollah II).

Ḥabibolah II je vladao Avganistanom svega 10 meseci, kada su ga rođaci Amanolah-a, svrgnuli i ubili u novembru 1929. godine. Mohamed Nader Kan (Mohammad Nader Kkan) koji je bio srodnik Amanolah-a postaje kralj.

Vladavina Mohamed Nader Kana je bila obeležena ustavnim reformama u nešto konzervativnijem pravcu, unutrašnjom konsolidacijom i opreznom spoljnom politikom. Nader Khan je ubijen 8. novembra 1933. godine i nasleđuje ga njegov devetnaestogodišnji sin Mohammad Zahir Shah (Mohamed Zahir Šah) koji je vladao od 1933. godine do 1973. godine.

U Drugom svetskom ratu Avganistan je ostao neutralan.

Sa proglašenjem nezavisnosti Pakistana 1947. godine javlja se problem sa Paštunima sa pakistanske strane Durandove linije. Durandova linija je povučena 1893. godine između Britanske Imperije i Avganistanskoga Emirata, kao linija razgraničenja između ove dve zemlje, ali ne i kao zvanična granica. Avganistanski parlament je 1949. godine proglasio nevažećim sve sporazume potpisane sa Britanskom Imperijom, uključujući i sporazum o Durandovoj liniji.

Premijer Avganistana od 1946. do 1953. godine bio je Shah Mahmud (Šah Mahmud). Shah Mahmud je uveo slobodne izbore i relativno slobodnu štampu, a do 1952. godine funkcionisao je i slobodan parlament. Konzervativni elementi u parlamentu podržani od strane religijskih vođa, te godine ponovo utiču na smenu vlasti i na poziciju premijera dovode kraljevog zeta i rođaka Mohammad Daud Kana (Mohamed Daud Kan).

Mohammad Daud Kan, koji je imao čvršći stav prema problemu Paštuna sa pakistanske strane, takođe se okreće Sovjetskom Savezu za pomoć u novcu i tehnologiji. Pakistan je zbog politike Mohamed Daud Kana prema Durandovoj liniji zatvorio granicu prema Avganistanu i tako Avganistan u potpunosti počinje da zavisi od Sovjetskog Saveza u pogledu trgovine i uvoza, zbog čega je 1963. godine Mohamed Daud Kan bio primoran da podnese ostavku.

Posle smene premijera Mohamed Daud Kana, kralj Mohamed Zahir Šah (Mohammad Zahir Shah) preuzima aktivniju ulogu u politici zemlje i sa svojim savetnicima započinje demokratizaciju Avganistana. Reformama Kralja Zahir Šaha uvodi se dvodomni Parlament, koji se sastojao od Doma Naroda (Donji Dom) sa 216 poslanika, koje bira narod na neposrednim izborima i Senata (Gornji dom) sa 84 člana od kojih trećinu postavlja kralj, trećinu narod, a trećinu pokrajinske skupštine.

Takođe 1964. godine je donesen i novi Ustav Avganistana. Ovaj novi Ustav dovodi do formiranja neformalnih partija. Kao posebno jake frakcije javljaju se marksistički orjentisana Narodna demokratska partija Avganistana (People’s Democratic Party of Afghanistan -PDPA), te Islamsko društvo (Islamic Society – Jamiyyat-e Eslāmī), koja se okupila oko religijskih vođa sa Fakulteta Vere u Kabulu, koji su bili inspirisani militantnom ideologijom Muslimanske braće. Muslimanska braća su politička organizacija osnovana u Egiptu 1928. godine, koja otvoreno poziva na džihad (jihad) i propagira ideju po kojoj bi se u svim aspektima društva primenjivao šerijat. PDPA se podelila na dve frakcije koje će u budućem razvoju Avganistana imati veliki uticaj, prva je bila Narodna partija (Khalq), a druga je bila Partija Zastave (Parcham). Narodnu Partiju su podržavali uglavnom Paštuni iz regija van Kabula. Partiju Zastave su podržavali stanovnici urbanih centara i to uglavnom nepaštunsko stanovništvo.

Uočivši da se demokratske reforme odvijaju u pravcu koji je vodio destabilizaciji, a ne progresu društva, kralj Zahir Šah usporava reforme blokirajući donošenje niza zakona i oformljenje nezavisnog sudstva. Bivši premijer i kraljev rođak Mohamed Daud Kan osetivši stagnaciju reformskog procesa, u julu 1973. godine izvršava državni udar, iskoristivši kraljevo odsustvo iz zemlje i podršku Partije Zastave (frakcije PDPA) i levičarski opredeljenih oficira školovanih u SSSR-u. Daud Kan je ukinuo Ustav iz 1964. godine i proglasio je Republiku Avganistan 1977. godine.

Iako je na vlast Daud Kan došao uz pomoć levice, na početku svoje vladavine on počinje da se udaljuje od socijalističke ideologije i da se okreće Indiji, SAD i Iranu za vojnu pomoć u smislu vojne obuke avganistanskih oficira. Takođe, okreće se i muslimanskim naftom bogatim zemljama kao što su Saudijska Arabija, Kuvajt i Irak za ekonomsku pomoć.

Daud Kan sredinom 1970-ih godina osniva svoju stranku, Nacionalnu revolucionarnu partiju. Takodje, uz podršku parlamenta donosi novi Ustav 1977. godine koji ojačava poziciju predsednika zemlje i uvodi jednostranački sistem.

Svi ovi potezi su doveli Daud Kana u nemilost kod svojih bivših saradnika iz Partije Zastave (frakcije PDPA), a takođe njegovi spoljno politički potezi udaljavanja od SSSR-a, omogućili su da se stvore uslovi za njegov pad sa vlasti. Nur Mohamad Taraki (Nur Mohammad Taraki) i Hafizulah Amin (Hafizullah Amin) lideri Narodne Partije, sa Babrak Karmalom, liderom partije Zastave, postigli privremeno jedinstvo i uz pomoć oficira lojalnih PDPA 1978. godine izvršavaju uspešan državni udar. Daud Kan i njegova porodica su ubijeni ubrzo posle državnog udara.

Lideri ponovo ujedinjene PDPA uz sovjetsku podršku proglašavaju Demokratsku republiku Avganistan. Medjutim, jedinstvo unutar PDPA je kratko trajalo. Funkcije u vlasti su podeljene po linijama frakcija, pa tako Nur Muhamad Taraki (Narodna partija, frakcija PDPA) postaje predsednik, a Hafizulah Amin (Narodna partija, frakcija PDPA) postaje zamenik premijera, dok je Babrak Karmal, lider Partije zastave, frakcije PDPA, postao zamenik premijera.

Predsednik zemlje Taraki koristeći uticaj u vojsci Avganistana započinje sa smenjivanjem uticajnih članova Partije Zastave, frakcije PDPA, pa je tako Babrak Karmal poslat u inostranstvo. Razjedinjenost je postojala i u Narodnoj Partiji, frakciji PDPA, tako je Hafizulah Amin svrgnuo Tarakija sa pozicije predsednika i tri sedmice kasnije je Taraki ubijen po Aminovim naređenjima.

U međuvremenu je kulminiralo nezadovoljstvo naroda novim komunističkim reformana, koje su se kosile sa svim narodnim tradicijama i vekovima pre toga ustanovljenim šablonima života. U Nuristan provinciji u leto 1978. godine počinje da se organizuje pobuna, koja se širi ka Kabulu i ostatku zemlje. Režim Hafizulaha Amina je trpio velike gubitke u borbama sa pobunjenicima i bio je primoran da traži pomoć od Sovjetskog Saveza. Sovjetski Savez nezadovoljan Aminovim neuspehom u borbi sa pobunjenicima organizuje invaziju i njegovo ubistvo. U noći 26 – 27. decembra 1979. godine Amina je ubijen, tri dana posle ulaska sovjeta u Avganistan. Sa dolaskom sovjeta i Babrak Karmal, (zamenik premijera u periodu posle svrgavanja Daud Kana i lider Partije Zastave) se vraća iz inostranstva i postaje premijer.

Početkom 1980. godine otpor Karmalu i sovjetskoj vojsci naglo se širi i širom zemlje okupljaju se grupe mudžahedina, koji počinju da dobijaju internacionalnu pomoć u novcu i oružju. Ova u početku skromna pomoć je stizala od SAD, Pakistana, Kine, Saudijske Arabije i drugih arapskih zemalja, ali i od nekih evropskih zemalja. Pakistanska vojna obaveštajna služba (Inter-Service Intelligence Directorate – ISI) je preuzela na sebe prebacivanje i organizaciju raspodele ove pomoći avganistanskim mudžahedinima.

Pakistanski vojni režim na čelu sa generalom Mohamad Zia ul Hak-om (Mohammad Zia-ul-Haq), je uticao da se razjedinjeni pokret otpora ujedini u jednu koaliciju i tako je osnovana “Pešavarska Sedmica”, koja je predstavljala sedam sunitskih islamističkih organizacija koje je finansirao Pakistan. Pakistan je vojno-finansijsku pomoć ograničio samo na islamističke grupe, dok je levičarskim i nacionalističkim grupacijama uskratio dostavljanje pomoći iz straha od njihovih eventualnih teritorijalnih pretenzija na Pakistan.

Sa druge strane šiitske grupe otpora se takođe organizuju širom Avganistana, ali uz podršku Irana. Šiitske grupe su uglavnom bile sastavljene od pripadnika naroda Hazara. Šiitske grupacije su sve do 1987. godine bile dosta razjedinjene, da bi Iran primorao osam najvećih šiitskih grupacija da stupe u jednu koaliciju pod nazivom Islamski koalicioni savet Avganistana (Islamic Coalition Council of Afghanistan).

Početkom osamdesetih godina razjedinjeni i loše naoružani mudžahedini nisu nanosili veće poraze Sovjetima i avganistanskoj vojsci i uglavnom su izvodili kratke gerilske napade. Međutim, kada se pomoć stranih donatora uvećavala, a posebno kada su mudžahedini dobili ručne raketne bacače tipa „zemlja – vazduh”, sovjetski i avganistanski helikopteri i avioni postaju ranjiviji i gubici koje su sovjeti trpili se uvećavaju. Sovjeti su 1979. godine uputili više od 100 000 vojnika u Avganistan, a sovjetske snage su bile potpomognute sa još oko 100 000 avganistanskih vojnika. Međutim i pored ove znatne brojčane i tehničke premoći, Vlada Avganistana je uspela da održi efektivnu kontrolu nad svega 20% teritorije, dok je preostalih 80% bilo izloženo dejstvima mudžahedina.

Već od 1982. godine Avganistan vodio je neformalne pregovore sa SSSR-om o povlačenju njihovih snaga, ali konkretniji pomaci su usledili tek posle 1985. godine i dolaska Gorbačova na vlast u SSSR-u. Promene su se desile i u Kabulu, gde su Sovjeti nezadovoljni Karmalovim (predsednik partije Zastave, frakcije PDPA) vođenjem politike i njegovim neuspehom da unapredi nacionalno jedinstvo, 4. maja 1986. godine doveli na vlast dotadašnjeg šefa avganistanske tajne službe Mohamad Nadžibulaha (Mohammad Najibullah).

Mohamad Nadžibulah je pokušavao da uvede reforme u zemlju, pa parlament u novembru 1986. godine izglasava novi Ustav Avganistana koji dozvoljava učešće i drugim političkim partijama u vlasti i približava se islamskim idejama.

U Ženevi je 1988. između vlada Pakistana i Avganistana, pod patronatom SAD i SSSR postignut mirovni dogovor, o povlačenju sovjetskih trupa i povratku izbeglica iz Pakistana u Avganistan, kojih je po tadašnjim procenama bilo oko 5 miliona u Pakistanu i Iranu. Specijalna misija UN je poslata da nadgleda povlačenje Sovjetske vojske. Do februara 1989. godine Sovjeti su se povukli iz Avganistana.

Posle povlačenja sovjetskih snaga građanski rat u Avganistanu se nastavlja. Komunistička vlada na čelu sa Nadžibulahom u Kabulu je uspela da se održi na vlasti još tri godine – do 1992. godine. Uskoro posle raspada SSSR-a i posle prebega generala Abdul Rašid Dostama (Abdul Rashid Dostam) na stranu mudžahedina, vlada u Kabulu je poražena i mudžahedini osvajaju Kabul i oformljuju privremenu vladu nazvanu Savet islamskog džihada (Islamic Jihad Council). Mohamed Nadžibulah je uspeo da dobije utočište u zgradi UN-ove misije.

Savet islamskog Džihada je 1992.godine izabrao umerenog Sibgatulah Mohadedi (Sibghatullah Mojaddedija) za privremenog predsednika Saveta koji je ujedno bio i predsednik države. Mohadedi je bio na čelu Saveta dva meseca, a potom ga je zamenio Burhanuddin Rabbani, iz Jamiat-e-Islami (Islamsko društvo), a savet se transformisao u privremenu Vladu, koja je trebala da raspiše opšte izbore.

Ni konačna pobeda mudžahedina nad komunističkom Vladom u Kabulu nije donela mir u Avganistanu. Građanski rat između različitih frakcija se rasplamsao. Različite frakcije mudžahedina su međusobno ratovale u periodu od 1992. godine do 1995. godine, što je doprinelo da Kabul bude skoro potpuno uništen i da novi talas izbeglica napusti Kabul.

Sve ovo je dovelo je do toga da se u Pakistanu oformi nova grupacija, poznata pod imenom talibani (studenti). Talibani su imali svoju viziju najstrožeg islama čiji koreni se nalaze u saudijskom vehabizmu upotpunjeni sa plemenskim običajima i tradicijama Paštuna.

Tokom 1994. godine talibani su uspeli da dovoljno ojačaju da se pojave kao konkurentna sila ostalim mudžahedinskim grupama u Avganistanu. Pakistan je podržavao talibane jer im je bio potreban siguran put za trgovinu preko Avganistana koji je bio nemoguć zbog potpune anarhije koja je tada vladala u zemlji.

Talibanski vojni usponi u Avganistanu počinju osvajanjem Kandahara, a zatim je usledilo i osvajanje Kabula 1996. godine. Do kraja poslednje decenije 20. veka talibani su kontrolisali 90% zemlje. Vojni lider talibana je bio Mula Muhamed Omar (Mullah Muhammad Omar).

Prepreka talibanima da osvoje ceo Avganistan je bila Severna alijansa (ili Ujedinjeni front – pun naziv: Ujedinjeni Islamski front za spas Avganistana) čije su se snage borile protiv talibana. Severna alijansa je organizacija koju su činile ujedinjene mudžahedinske snage okupljene oko Ahmed Šah Masuda i Burhanudin Rabania i Severnu alijansu su uglavnom činili pripadnici Tadžika, Uzbeka, i Hazara. Severna alijansa je kontrolisala severnu Panjšer dolinu.

Talibansko osvajanje vlasti u Avganistanu je bilo praćeno nizom zločina. Kada su talibani u avgustu 1998. godine u kontra ofanzivi protiv Hazara ponovo okupirali Mazar-e Sharif (Mazar i Šarif) talibanske snage su pobile oko 2000 Hazarskih civila, dok neki izvori navode da je broj zrtava bio između 4000 i 5000 Hazara, među kojima je bilo i nekoliko iranskih diplomata.

Talibansku vladu su priznale svega tri države – Pakistan, Saudijska Arabija i Ujedinjeni Arapski Emirati. Svetska zajednica je osuđivala talibanski režim zbog njihove ekstremne primene šerijatskog prava, koja je potpuno isključivala žene iz javnog života (zabranjeno je bilo da se žene školuju ili da rade), zbog okrutnog sistema kažnjavanja za krivična dela, te zbog uništavanja svih tragova neislamske kulture u Avganistanu. Posebno su talibani trpeli kritike zbog pružanja utočišta islamskim teroristima, poput Osame Bin Ladena i njegove organizacije Al Qaida.

Poslednji veći uspeh talibani su ostvarili ubistvom Ahmed Šah Masuda, vođe severne alijanse 9. septembra 2001. godine. Talibani su očekivali da će Severna alijansa da se raspe posle smrti njihovog harizmatičnog vođe. Međutim, dva dana posle ubistva Šah Masuda, Al Kaida izvršava teroristički napad na Svetski trgovinski centar u Nju Jorku i na zgradu Pentagona. Pošto su talibani odbili da izruče Osamu Bin Ladena, koji je zajedno sa Al Qaidom preuzeo odgovornost za napade 11. septembra, SAD sa svojim NATO saveznicima 7. oktobra 2001. godine započinje bombardovanje talibanskih uporišta i posle kratke kopnene ofanzive u sadejstvu sa borcima Severne alijanse, talibani su svrgnuti sa vlasti.

Decembra 2001. godine vođe otpora talibana i drugi istaknuti lideri Avganistana su se sastali u Bonu u Nemačkoj pod pokroviteljstvom UN-a gde su postigli sporazum o privremenoj vladi i budućem razvoju državnog uređenja Avganistana. Bonski sporazum je sproveden u delo i 9. oktobra 2004. godine održani su predsednički izbori u Avganistanu na kojima su i žene imale pravo glasa. Pobedio je nezavisni kandidat Hamid Karzai.

Političko – pravni sistem

Novi Ustav Avganistana usvojen je 2004. godine i još uvek je na snazi.

Prema Ustavu, Avganistan je unitarna, nezavisna i nedeljiva republika. Ustav Avgansistana definiše Avganistan kao islamsku republiku, a islam ima položaj zvanične religije države, sa tim da pripadnici ostalih religija imaju slobodu da ispovedaj