четвртак, 21. новембар 2024.
sren

Sirija

PDF COI SIRIJA 2012

Službeno ime

Arapska Republika Sirija (egl: Syrian Arab Republic; arab: الجمهورية العربية السورية‎ – al-Jumhūrīyah al-ʻArabīyah As-Sūrīyah).

Državni praznici

Državni praznici koji se obeležavaju u Siriji su: 8. mart – Dan revolucije; 21. mart – Materice; 13-16. april – grčki pravoslavni Uskrs; 17. april – Dan nezavisnosti; 1. maj – Dan rada; 6. maj – Dan mučenika; 6. oktobar – godišnjica oktobarkog rata; 25. decembar – Božić.

Islamski praznici koji se slave u Siriji su: 4. februar – rođendan Muhameda (Mouloud/Yum al-Nabi); 16. jun – Vaznesenje Muhamedovo; 18. avgust – kraj Ramazana; 25. oktobar – Praznik žrtvovanja; 14. novembar – islamska nova godina.
Datumi ovih praznika variraju, jer zavise od islamskog lunarnog kalendara, koji ima 354 umesto 365 dana.

Geografski položaj

Republika Sirija se nalazi u zapadnoj Aziji. Graniči se sa Turskom na severu, Irakom na istoku, Jordanom na jugu, Libanom i Izraelom na zapadu. Granica Sirije je sa Izraelom je sporna, jer Izrael od 1967. godine okupira deo teritorije pod nazivom Golan, a formalno je svojoj teritoriji pripojio Golan visoravan 1981. godine.

Površina Sirije iznosi 185 180 km2. Obala Sirije se proteže istočnom obalom Mediteranskog mora, a dužina obale iznosi 193 km.

Teren Sirije je pretežno planinski i polu-pustinjski. Odlikuje ga uska priobalna ravnica, iza koje se prostire planinski pojas na zapadu, a pustinjska oblast se prostire na istoku. Na jugu zemlje nalazi se uzvišeno vulkansko polje – oblast pod nazivom Džebel Druze (Jabal Druze). Većina stanovnika ove oblasti su pripadnici arapskih Druza (pripadnici jednog oblika islama, tj. religije koja predstavlja kombinaciju različitih vera nastale iz šiitskog ogranka islama). Najviša tačka Sirije je planina Hermon (2814 m) na granici sa Libanom.

Klima u Siriji je uglavnom pustinjska, topla i suva. Leta su sunčana (od juna do avgusta), a zime duž obale su blage i kišne (od decembra do februara). Sto je veća udaljenost od obale, to klima postaje sve suvlja i manje prijatna. Na severu Sirije su zime hladne sa temperaturama koje padaju često i ispod nule. U pistinjskim oblastima, letnje temperature dostižu i 46°C, a padavine su izuzetno retke.

Glavni grad Sirije je Damask (Damascus) i nalazi se na reci Barada, u jugo-zapadnom delu zemlje. Ostali glavni gradovi istoimenih pokrajina su: Al Hasakah, Aleppo (pokrajina Halab), Al Ladhiqiyah, Ar Raqqah, Dayr az Zawr, Hamah, Tartus, Hims (Homs), Al Qunaytirah i As Sawayada.

Stanovništvo

Populacija Sirije iznosi 22.9 miliona stanovnika. Arapi čine ogromnu većinu – oko 90.3% stanovnika. Kurdi, Jermeni, Asirci i ostale manjine čine oko 9.7% stanovništva.

Kurdi u Siriji žive uglavnom u severoistočnom delu zemlje, u oblastima na granici sa Turskom i Iranom, ali brojna kurdska zajednica živi i u većini velikih gradova kao što su Alep i Damask. Većina Kurda su suniti.

Populacija Asiraca u Siriji broji oko 877 000 ljudi i oni uglavnom žive na severu i severo-istoku Sirije, u gradovima Homs, Alepo, Kamišili i Hasakah.

Zajednica Jermena u Siriji broji oko 100 000 ljudi, od kojih velika većina živi u gradu Alepu.

Očekivani životni vek u Siriji iznosi 74 godine za muškarce i 78 godina za žene.

Religija

Oko 72% sirijskog stanovništva su muslimani, suniti. Muslimani Aleviti (Alawi) čine 14% stanovništva, hrišćani oko 12%, a muslimani šiiti i Druze čine ostale verske manjine.

Aleviti (Alawites) predstavljaju ekstremni organak šiitskog islamskog pravca. Oni uglavnom naseljavaju Latakia provinciju, duž obale Mediteranskog mora na zapadu zemlje.

Zajednica hrišćana u Siriji broji oko 2.5 miliona ljudi i većinom su pravoslavci. Oko 1.1 milion sirijskih hrišćana čine pravoslavni Grci, oko 700 000 hiljada su pravoslavni Sirijci, oko 200 000 su Jermeni, a 400 000 hrišćana su katolici. Većina hrišćana u Siriji živi u gradovima Alepo, Damask, Homs, Latakia, Saidnaya i Tartous.

Druzi su takođe pripadnici jednog oblika islama, tj. religije koja predstavlja kombinaciju različitih vera. Druze su nastale iz šiitskog ogranka islama u XI veku. Oni koriste arapski jezik i nazivaju sebe muslimanima, iako ih većina muslimani ne smatraju pripadnicima islama. Oni uglavnom žive na krajnjem jugozapadu Sirije, i u okolini gradova Homs i Damask.

Islam nije zvanična državna religija u Siriji. Medjutim, prema novom Ustavu Sirije od 2012. godine, predsednik Republike mora biti pripadnik islama.

Takođe, Ustavu Sirije predviđa da će država poštovati sve religije i da će obezbediti slobodu vršenja verskih obreda koji ne narušavaju javni red. Ustav predviđa i da će statusi verskih zajednica biti zaštićeni i poštovani.

Jezik

Prema Ustavu Sirije, zvanički jezik u zemlji je arapski jezik.

Osim arapskog u upotrebi su i kurdski, jermenski i aramejski jezik. Francuski i engleski jezik takođe se koriste, ali uglavnom u većim gradovima.

Privreda i ekonomija

Nakon skromnih ekonomskih reformi ranijih godina, sirijsku ekonomiju su snažno pogodile posledice političkih nemira i nasilja iz 2011. godine, a privredni rast zemlje je usporen zbog međunarodnih sankcija i smanjenja domaće potrošnje i proizvodnje. Negativni uticaj na privredu poslednih godina imala je i svetska ekonomska kriza.

Kriza u zemlji najviše je pogodila sektore turizma, finansija i trgovine. Strane direktne investicije su značajno smanjene i državne rezerve su rapidno opale, uprkos naporima vlasti da odbrane stabilnost sirijske funte i spreče odlazak kapitala iz zemlje.

Industrijska proizvodnja Sirije obuhvata pre svega naftu, zatim tekstil, preradu hrane, pića, duvana, vađenje rude fosfata, dobijanje ulja iz semenki, proizvodnja cementa i auto-industriju.

Od poljoprivrednih proizvoda, u Siriji se najviše proizvode: žito, ječam, pamuk, sočivo, grašak, masline, šećerna repa, govedina, ovčetina, jaja, živina i mleko.

Izvoznu robu Sirije čine sirova nafta, minerali, naftni proizvodi, voće i povrće, sirovi pamuk, tekstil, odeća, meso i pšenica. Zemlje u koje je Sirija najviše izvozila u 2011. godini su Irak (38,8%), Italija (7,9%), Nemačka (7,1%), Saudijska Arabija (6,5%) i Kuvajt (4,2%).

Proizvode koje Sirija najviše uvozi su: mašine i transportni uređaji, oprema za električnu energiju, hrana i stoka, metali i metalni proizvodi, hemikalije i hemijski proizvodi, plastika, prediva i papir. Zemlje iz kojih se najviše uvozilo 2011. godine su: Saudijska Arabija (14,5%), Kina (10,1%), Ujedinjeni Arapski Emirati (7,1%), Turska (6,7%), Iran (5,3%), Italija (5%), Rusija (4,5%) i Irak (4,3%).

Kao odgovor na nasilje koje je sprovodjeno nad demonstrantima tokom 2011. godine, Arapska liga je u novembru 2011. godine suspendovala Siriju iz svog članstva i glasala za odobravanje ekonomskih sankcija Siriji. Razlog nametanja sankcija Siriji bilo je kršenje obećanja sirijskih vlasti da će povući oružane snage iz gradova, da će zaustaviti nasilje i osloboditi ljude koji su uhapšeni zbog učešća u protestima.

Sankcije koje su nametnute Siriji od strane Arapske lige obuhvataju zamrzavanje Vladinih sredstava u arapskim zemljama, prekid poslovanja sa sirijskom Centralnom bankom, zabranu putovanja za visoke zvaničke Sirije, kao i suspenziju komercijalnih letova iz i do Sirije i zaustavljanje investicija arapskih Vlada za projekte u Siriji.

Evropska unija (EU) je takođe stavila embargo Siriji na prodaju oružja, a u septembru 2011. godine i zabranila uvoz sirijske sirove nafte. To je predstavljao ozbiljan udarac za Damask i stavilo je državne finansije pod pritisak, s obzirom da Sirija 95% svojih sirovih proizvoda izvozi u EU.

SAD su imale uvedene ekonomske sankcije Siriji i pre otpočinjanja nemira. Još 1979. godine SAD su proglasile Siriju “sponzorom terorizma” i otpočele sa nametanjem sankcija, koje se povremeno uvećavaju od tada. U avgustu 2011. godine SAD su pooštrile sankcije Siriji – zamrznuta su sva sirijska sredstva pod jurisdikcijom SAD i zabranjeno je američkim građanima i kompanijama da posluju sa sirijskom Vladom.

Sirijski bruto domaći proizvod (BDP) je zavisan od nafte i poljoprivrede.

Prihodi od nafte čine oko 20% prihoda Sirije i oko 35-40 % ukupnih prihoda koje zemlja ostvari izvozom. Poljoprivreda čini 20% sirijskog BDP-a, i zapošljava nešto manje od 20% stanovništva. Izvoz nafte, izvoz usluga i inostrani transferi i doznake predstavljaju glavni izvor inostranih prihoda. Međutim, oni su sada ugroženi krizom u kojoj se zemlja nalazi.

Stopa inflacije je u Siriji za 2011. godinu iznosila 4.8%. Međutim, Vlada je u maju 2012. godine najavila podizanje cena eletrične energije i dizel goriva, kako bi se smanjio pritisak na budžet. Kao posledica toga, u maju 2012.godine inflacija je dostigla 32%. Bruto domaći proizvod po glavi stanovnika je u Sirjiji za 2011. godinu iznosio 5100 dolara (USD).

Zvanična valuta Sirije je sirijska funta (SYP), koja se naziva i lira (usled toga što su se na novčanicama nalazila tri jezika – engleski, francuski i arapski). Vrednost sirijske funte iznosi: 1 funta (SYR) = 0.0143 dolar (USD).

Sirijska valuta nalazi se pod velikim pritiskom, usled zvaničnog pada vrednosti od 25% u 2012. godini, dok je valuta na crnom tržištu izgubila čak 45% svoje vrednosti.

Istorijsko-politički razvoj

Sirija je bila pod Otomanskom vlašću 400 godina – od 1516. godine pa sve do Prvog svetskog rata. Arapske trupe su, predvođene Emirom Feisalijem (Emir Feisal) i potpomognute britanskim snagama, zauzele 1918. godine Damask i tako okončale Otomansku vladavinu.

Liga naroda dala je Francuskoj mandat nad Sirijom posle I svetskog rata, ali su Francuzi morali da se izbore sa nekoliko nacionalističkih ustanaka u Siriji. Francuska je 1930.godine priznala Siriju kao nezavisnu Republiku, ali je zemlja još uvek bila predmet mandata Francuske.

Sirija je dobila nezavisnost od Francuske 1946. godine, i iste godine poslednje francuske trupe su napustile Siriju.

Egipat i Sirija su 1958.godine formirali Ujedinjenu Arapsku Republiku (United Arab Republic – UAR), sa Gamalom Abdelom Naserom (Gamal Abdel Nasser) kao predsednikom. Ova Unija međutim nije bila uspešna, pa je Sirija ponovo postala nezavisna 28. septembra 1961. godine.

Michel Aflaq i Salah-al-Din al-Bitar osnovali su 1947.godine arapsku socijalističku Baat partiju, a 1963. godine Baat (Baath) partija je preuzela vlast u Siriji. Iste godine (1963) predsednik Baat partije Amin al-Hafez postaje i predsednik Sirije.

Baat partija se 1966. godine podelila na dva dela, sa sedištima u Siriji i Iraku. U Siriji iste godine, posle državnog udara, radikalno krilo Baat partije preuzima vlast i proteruje osnivače stranke. Nova radikalna politika približila se Moskvi, usvajanjem levičarske politike koja je izolovala Siriju od mnogih njenih suseda.

U junu 1967, povećanje pogranične napetosti između Sirije i Izraela dovelo je do Šestodnevnog rata tj. Arapsko-izraelskog rata, kada je Izrael napao Siriju u odmazdi zbog zatvaranja moreuza Tiran od strane UAR (Ujedinjene Arapske Republike – United Arab Republic). Izraelske snage su za vreme ovog sukoba ostvarile brza teritorijalna zauzimanja, uključujući zauzimanje i Golan (Golanska visoravan).

Krhko primirje Sirije sa Izraelom je trajalo do oktobra 1973. godine, kada su egipatske i sirijske snage otpočele napade na teritorije koje je držao Izrael, u takozvanom četvrtom arapsko-izraelskom ratu. Na sirijskom frontu, bilo je žestokih borbi u Golanu, a prekid vatre dogovoren je posle 18 dana. U maju 1974. godine američki državni sekretar Henri Kisindžer (Henry A. Kissinger), obezbedio je dogovor o povlačenju snaga, i povraćaju svih delova izgubljene sirijske teritorije 1973. godine. Ipak, Izrael je formalno anektirao Golansku visoravan u decembru 1981. godine, koja je i dalje pod okupacijom Izraela, usled čega spor Sirije sa Izraelom oko ove oblasti i granice uzmeđu dve zemlje i dalje traje.

U novembru 1970. godine radikalni deo Baat partije je svrgnut sa vlasti od strane Hafez al Asada, tadašnjeg ministra odbrane Sirije, koji je bio na čelu pragmatičnijeg i umerenijeg dela Baat partije. Hafez al Asad izglasan je za predsednika Sirije 1971.godine i vladao je zemljom sve do svoje smrti u junu 2000. godine.

Novi Ustav Sirije donesen je 1972.godine, a stupio je na snagu u martu 1973. godine.

Sredinom 1970-ih, Sirija je poslala oko 20 000 vojnika kao podršku libanskim muslimanima u njihovom oružanom sukobu sa hrišćanskim militantima podržanim od strane Izraela, tokom građanskog rata u Libanu. Sirijske trupe često su se sukobljavale sa izraelskim trupama i tokom invazije Izraela na Liban 1982. godine.

Takodje, u tom periodu – od 1976. do 1982. godine – islamističko Muslimansko bratstvo Sirije vodilo je oružanu pobunu protiv režima. Muslimansko bratstvo Sirije je ogranak sunitskog islamističkog pokreta Muslimansko bratstvo, a i u vezi je sa Muslimanskim bratstvom Egipta. Ogranak je osnovan nešto pre II Svetskog rata, ali je 1963. godine zabranjen u Siriji od strane Baat partije.

Predsednik Sirije Hafez al Asad je 1980. godine izdao Zakon broj 49, po kome se članstvo ili povezanost sa Muslimanskim bratstvom kažnjava smrću. Iste godine, Muslimansko bratstvo pokušalo je i atentat na Hafez al Asada.

Kao odgovor na pokušaj pobune Bratstva u februaru 1982. godine u gradu Hama, Vlada Sirije je slomila opoziciju sravnivši delove grada artiljerijskom vatrom, ali je i ostavila za sobom na hiljade mrtvih i ranjenih.

Predsednik Sirije Hafez al-Asad je 1990. godine isključio svaku mogućnost legalizacije opozicionih političkih partija, čime je dodatno učvrstrio svoju autokratsku vladavinu. Rezultati toga bili su vidljivi već na narednim izborima, kada su u decembru 1991. godine birači odobrili četvrti mandat za Asada, dajući mu 99,98% glasova.

Ubrzo posle smrti Hafez al-Asada 10. juna 2000.godine, Narodna skupština Sirije promenila je Ustav i smanjila minimalnu starosnu granicu za predsednika države sa 40 na 34 godine.

To je omogućilo Hafezovom sinu, Bašaru al-Asadu (Bashar al-Asad) da preuzme vlast u zemlji i nastavi autokratsku vladavinu. Bašar al-Asad je kandidovan i za komandanta vojnih snaga i njegov vojni čin je unapređen u general-potpukovnik. Na nacionalnom referendumu koji je održan 10. jula 2000. godine, Bašar al-Asad je bio jedini predsednički kandidat i za njega je glasao 97.29% glasača.

Nakon preuzimanja vlasti, Bašar al-Asad je obećavao liberalizaciju sirijske politike i ekonomije. Prvih 6 meseci njegove vladavine obeležila su oslobađanja političkih zatvorenika, povratak prognanih disidenata i otvorena diskusija o problemima u zemlji. Medjutim, u februaru 2001. godine režim je zaustavio ovo takozvano “Damask proleće”. Vodeći reformisti su uhapšeni i osuđeni na duge zatvorske kazne, dok su drugi učesnici bili suočeni sa nadzorom i zastrašivanjem od strane tajne policije.

Sirija je povukla u junu 2001. godine veliki deo (skoro 25 000) svojih vojnika iz Bejruta, koji su bili poslati u Liban još za vreme građanskog rata u toj zemlji 1970-ih godina. Ipak, deo sirijskih vojnika je ostao raspoređen po libanskim selima.

U Siriji su u martu 2004. godine izbili nemiri sa sirijskim Kurdima, koji su trajali 8 dana i 25-30 ljudi je poginulo, a oko 2000 je bilo uhapšeno.

U maju 2004.godine SAD su uvele ekonomske sankcije Siriji, optužujući je da nastavlja da podržava terorizam. U septembru iste godine, Savet bezbednosti UN je rezolucijom naložio Siriji povlačenje preostalih trupa iz Libana. Sirija je na to odgovorila premeštanjem oko 3000 vojnika iz okoline Bejruta ka istočnom Libanu, što je bio gest koji su mnogi smatrali samo “kozmetičkim”. Ipak, u aprilu 2005. godine povučene su sve sirijske trupe iz Libana.

Predstavnici sva tri segmenta opozicije u Siriji – Islamisti, Kurdi i sekularni liberali/tj. koalicija političkih aktivista i članova zabranjenih političkih organizacija – potpisali su u oktobru 2005. godine Damask deklaraciju za demokratske nacionalne promene (Damascus Declaration for Democratic National Change – DDDNC), u kojoj su pozvali lidere zemlje da se povuku sa vlasti i podrže širok skup liberalnih demokratskih principa na kojima bi se zasnivale promene u zemlji.

Takođe Deklaracijom se poziva na osnivanje demokratske države mirnim putem, koja bi bila zasnovana na modernim islamskim principima, sa novim Ustavom koji bi garantovao slobodu i ljudska prava za sve.

Veliki broj sirijskih i libanskih intelektualaca i političkih aktivista za ljudska prava, potpisali su u maju 2006. godine Bejrut-Damask deklaraciju (Beirut-Damascus Declaration), koja poziva na promene u sirijsko-libanskim odnosima i priznavanje libanskog suvereniteta i nezavisnosti, tj. poziva sirijsku Vladu da preispita svoju politiku prema Libanu.

Mnogi koji su potpisali ovu Deklaraciju, bili su pritvoreni od strane sirijskih vlasti i osuđeni na zatvorske kazne.
Narodna skupština Sirije je 11. maja 2007. godine jednoglasno nominovala Bašara Asada za predsednika zemlje, na novi sedmogodišnji mandat. Na održanom referendumu 27. maja 2007.godine, kandidatura Asada je odobrena sa preko 97% glasova. Ipak, prema stranim posmatračima referendum nije održan u slobodnim i fer uslovima.

168 potpisnika Damask deklaracije za demokratske nacionalne promene sazvani su u decembru 2007. godine da ponovo afirmišu poruku Deklaracije (DDDNC) i da izaberu Nacionalno veće. Fida al-Hourani, ćerka Akrama al-Hourania, jednog od osnivača Baat partije, bila je izabrana za predsednicu Veća. Ipak, u nedeljama nakon sastanka, oko 40 članova pokreta bilo je pritvoreno od strane sirijskih vlasti.

Uprkos hapšenjima, pristalice DDDNC su formirale upravne organe njihovog pokreta i obnovili su svoje aktivnosti. To je dovelo do nastavka obračuna sirijske vlade sa njima i u 2008. godini.

U septembru 2008. godine, dogodio se najgori teroristički napad u Siriji za više od 20 godina. Automobil-bomba napravljena od više stotina kilograma eksploziva, ekplodirala je u blizini šiitskog svetilišta u Damasku. Ovaj događaj je ojačao sumnju u terorizam u Siriji, ali niko za njega nije preduzeo odgovornost.

Američke specijalne snage otpočele su u oktobru 2008. godine vazdušne napade na Siriju i ubile vođu Al-Kaide (Abu Ghadiya) blizu granice sa Irakom. Američki zvaničnici njega su optuživali za šverc oružja, novca i boraca u Irak iz Sirije, dok je Sirija optužila Ameriku da je počinila ratni zločin, navodeći da je u napadu ubijeno osam civila, uključujući jednu ženu i troje dece.

Nakon 2009. godine, SAD su pokušale da uključe Siriju u pronalaženje pitanja i oblasti od obostranog interesa smanjenje regionalnih tenzija i u promovisanje mira na Bliskom istoku. U 2010. godini Sirija je nastavila da ograničava slobodu mišljenja i da kažnjava vladine protivnike. Ipak SAD i evropske zemlje su preduzele probne korake ka poboljšanju odnosa sa Damaskom. Ovo je podrazumevalo i vraćanje američkog ambasadora u Damask. Amerika nije imala ambasadora u Siriji od 2005. godine i ubistva libanskog premijera Rafika Haririja.

Antivladini protesti koji su izbili na Bliskom istoku početkom 2011. godine, poznatiji i kao “Arapsko proleće”, zahvatili su i Siriju. Međutim, nasilan odgovor sirijske Vlade na javne proteste od marta 2011. godine, izolovalo je Siriju politički, ne samo od SAD, nego i od Evrope, Arapskog sveta i drugih delova međunarodne zajednice.

Protesti su prvobitno započeli u gradu Dara’a, u martu 2011. godine, kada je nekoliko dečaka bilo uhapšeno zbog pisanja grafita protiv vlasti. Zbog njihovog pritvora i torture kojoj su bili izloženi – između ostalog bili su im isčupani nokti, 15. marta 2011. godine održan je protest protiv vlasti. Međutim, protest je nasilno ugušen od strane sirijskih vlasti, upotrebom oružja prema mirnim demonstrantima.

Ubrzo, demonstracije su se proširile po najvećim gradovima – Damasku i Alepu, na oblast duž granice sa Turskom, kao i gradove Hama i Homs na zapadu zemlje. Demonstranti su pozivali na oslobađanje političkih zatvorenika, ukidanje Zakona o vanrednim merama koji je bio na snazi od 1963. godine i šira građanska prava.

Na početku sirijskog “Arapskog proleća”, pod uticajem rastućih protesta i međunarodne osude, predsednik Asad je najavio niz reformi. Pre svega, u aprilu 2011. godine bilo je ukinuto 48-godišnje vanredno stanje kao i Vrhovni sud državne bezbednosti, koji je služio da osudi na zatvor veliki broj kritičara Vlade i disidenata. Asad je takodje izdao nekoliko amnestija za različite kategorije zatvorenika, kao i uredbe koje omogućuju mirne demonstracije i pravnu registraciju drugih političkih partija osim vladajuće Baat partije.

Ali ove reforme nisu imale nikakvog uticaja na brutalan obračun sa demonstrantima i bile su samo “kozmetičke”. Takođe, u isto vreme, Asad je dekretom omogućio da se uhapšena lica zadržavaju u pritvoru, bez optužnice ili suđenja, do dva meseca.

Vlada Sirije je 25. marta 2011. godine prekršila dato obećanje da neće koristiti silu protiv demonstranata, otvorivši vatru na njih na jugu zemlje. U tom sukobu je ubijeno oko 60 ljudi.

U narednim danima, politička kriza u zemlji se produbila i 29. marta 2011. godine kabinet predsednika Asada je podneo ostavku, ali su se masovni protesti i obračuni vladinih snaga sa demonstrantima nastavili. Do kraja maja 2011. godine oko 850 demonstranata je ubijeno od strane bezbednosnih snaga.

Početkom avgusta 2011. godine napadi na demonstrante u gradu Hama su intenzivirani, uz upotebu vladinih tenkova, okolopnih vozila i snajperista. Do kraja opsade grada broj žrtava popeo se na 1700. Posebno brutalni napadi vladinih snaga na demonstrante izazvali su međunarodnu osudu, čak i od strane sirijskih arapskih suseda. Saudijska Arabija, Bahrein, Kuvajt povukli su svoje ambasadore iz Damaska u avgustu 2011. godine.

Kako su se borbe u Siriji tokom 2011. godine nastavljale, hiljade vojnika je napuštalo zvaničnu sirijsku vojsku i pridruživalo se Slobodnoj sirijskoj vojsci (FSA) – oružanoj opozicionoj grupi.

Evropska unija je 10. maja 2011. godine stavila 13 sirijskih zvaničnika na listu sankcija, uključujući predsednikovog brata Maher Al-Asada (Maher Al-Assad). Oni su stavljeni na listu pod optužbom da su imali ulogu u nasilnoj represiji protiv antivladinih demonstracija sredinom marta 2011. godine.

I sam predsednik Bashar Al-Assad je dodat na tu listu 23. maja 2011. godine. Onima koji su na listi, imovina u EU je zamrznuta i zabranjeno im je putovanje u EU.

Sjedinjene Američke Države nametnule su slične mere Siriji, koje takođe uključuju predsednika Asada, a 6. februara 2012. godine američka Vlada je zatvorila svoju ambasadu i povukla osoblje iz Sirije.

Početkom februara 2012.godine Rusija i Kina su stavile veto na rezoluciju Saveta bezbednosti, koja je pozvala na okončanje nasilja, predaju vlasti predsednika Asada podpredsedniku i stvaranje Vlade nacionalnog jedinstva u Siriji. Međutim, nekoliko dana kasnije, Generalna skupština Ujedinjenih nacija glasala je u korist rezolucije koja je osudila Asada i pozvala ga da se povuče sa vlasti. Ipak, ova rezolucija je bila neobavezujuća.

Arapska liga je u novembru 2011. godine prvo suspendovala Siriju iz članstva, a kasnije joj i nametnula sankcije, jer se vlada Sirije nije držala obećanja da će povući oružane snage iz gradova, da će zaustaviti nasilje i osloboditi ljude koji su bili uhapšeni zbog učešća u protestima. U decembru iste godine, Arapska liga je poslala posmatrače u Siriju, kako bi nadgledali spovođenje ovih obećanja sirijske vlade. Međutim, u januaru 2012. godine Arapska liga je suspendovala svoju misiju u Siriji zbog pogoršanja nasilja u zemlji.

Istog dana kad je Savet bezbednosti glasao o rezoluciji o okončanju nasilja u Siriji, (3. februara 2012. godine) sirijske snage otpočele su strahovit napad na grad Homs, ubijajući tom prilikom stotine ljudi. Napad na Homs trajao je tokom celog meseca, a nakon 27-dnevnog bombardovanja, pobunjenici su se povukli iz Homsa.

Novi Ustav Sirije izglasan je na referendumu 26.februara 2012. godine, , ali je referendum od strane posmatrača ocenjen kao farsa.

Savet bezbednosti UN izdao je 21. marta 2012. godine saopštenje rezervnog plana, koji je naveo bivši generalni sekretar UN Kofi Anan, koji se u velikom meri poklapa sa predlogom posredovanja Arapske lige u novembru 2011. godine, u kome se poziva Vlada Sirije da zaustavi ubijanje civila, da se angažuje u pregovorima sa opozicijom, da se povuku snage sa ulica i počne tranzicija ka demokratskom političkom sistemu. Rusija i Kina su ovaj put podržale predloženi dokument.

Asad je prihvatio ovo saopštenje i pristao na prekid vatre i na povlačenje trupa iz gradova do 10. aprila 2012. godine. Međutim, ova obećenja nisu ispunjena. U maju 2012. godine, u selu Hula (Houla) ubijeno je 108 ljudi, uključujući 49 dece i 34 žene. Prema izveštaju Ujedinjenih nacija, ovaj masakr počinili su pripadnici sirijske vojske i Shabiha milicije (milicija vođena od strane Alevit sekte, kojoj pripada predsednik Asad).

Kao odgovor na ovo nasilje, 11 zemalja, uključujući SAD, proterale su sirijske diplomate iz svojih zemalja, a Savet bezbednost UN jednoglasno je kritikovao “nečuvenu upotrebu sile” protiv stanovnika i učešće vladinih staga u napadu. Ovo saopštenje UN potpisala je i Rusija.

Kofi Anan je podneo ostavku na mesto specijalnog izaslanika UN za Siriju, u avgustu 2012. godine, usled odbijanja sirijske Vlade da sprovede njegov mirovni plan, intenziviranja nasilja od strane samih pobunjenika i razdora unutar Saveta bezbednosti oko plana za rešenje sukoba.

Situaciju u Siriji nastavila je da se pogoršava tokom leta 2012. godine, uz nastavak napada na civile. U junu 2012. godine UN posmatrači napustili su misiju za procenu stanja (“fact-finding” mission) nakon što su bili napadnuti, i zvaničnici UN objavili su da je Sirija u stanju građanskog rata.

Asadov režim pretrpeo je oštar udarac kada je 18. jula 2012. eksplodirala bomba na sastanku visokih ministara i bezbednosnih zvaničnika u Damasku. U tom napadu je bio ubijen ministar odbrane i Asadov šurak.

Takođe u julu 2012. godine pobunjenici i vladine snage su se borile za kontrolu u Damasku i Alepu. Borbe su posebno bile žestoke u Alepu, jer su vladine trupe opkolile grad tenkovima i pucale na pobunjenike iz borbenih aviona i helikoptera. Čak 200 000 ljudi pobeglo je usled ovih borbi iz grada.

Premijer Sirije Rijad Farid Hidžab (Riyad Farid Hijab) i najmanje dva ministra sirijske Vlade prebegli su 6. avgusta 2012. godine u Jordan i najavili da će podržati opoziciju.

Do kraja leta 2012. godine, u nasilju u Siriji život je izgubilo oko 30 000 ljudi, uglavnom civila, a oko 250 000 ljudi je izbeglo iz zemlje, dok je oko 1.2 miliona ljudi interno raseljeno.

Sirijske vlasti u više navrata tvrdile su da je nasilje u zemlji počinjeno od strane naoružanih terorističkih bandi, koje su podsticane i finansirane iz inostranstva.

Krajem juna 2012. godine Sirija je potvrdila da su njene vojne snage oborile turski avion. Ovaj incident je povećao napetost između dve zemlje. Turska je stala na stranu sirijskih pobunjenika, a desetine sirijskih vojnika prebeglo je u Tursku. Prethodno, 26. marta 2012.godine, Turska je prekinula diplomatske odnose sa Sirijom i povukla svog ambasadora iz Damaska i konzula iz Alepa.

U oktobru 2012. godine pogoršao se odnos između Turske i Sirije, nakon minobacačkog napada iz Sirije, koji je usmrtio 5 turskih civila. Turska je nakon toga uzvratila napade ka Siriji.

Turska i Sirija su uvele međusobne zabrane ulaska u vazdušni prostor i zabrane letova civilnih aviona, nakon što je Turska zaustavila i obavila pretres putničkog sirijskog aviona koji je leteo iz Moskve za Damask, usled navodne sumnje da prenosi oružje.

Političko-pravni sistem

Sirija je trenutno pod autoritativnim režimom predsednika Bašara al-Asada (Bashar al-Asad). Predsednik donosi sve ključne odluke u zemlji, uz pomoć Veća sastavljenog od malog kruga savetnika, ministara i visokih članova vladajuće Baat (Ba’ath) partije. Snage bezbednosti u Siriji odgovaraju civilnim vlastima.

Referendum o novom Ustavu održan je 26. februara 2012. godine i dobio podršku od skoro 90 % glasova. Novi Ustav je ograničio mandat predsednika na dva mandata po 7 godina.

Spoljni posmatrači ocenili su referendum kao farsu. Opozicione partije su bojkotovala izbore, a opozicioni aktivisti su rezultate referenduma odbacili kao sramne i kao prevaru. Ovo su bili prvi izbori na kojima Baat partiji nije, bar u teoriji, garantovana većina.

Odredbe novog Ustava ne sadrže više odredbu o Baat partiji kao vodećoj, ali ostavljaju veliku moć u rukama predsednika Bašara al Asada.

Prema Ustavu Sirije iz februara 2012. godine, Sirija je demokratska država, sa punim suverenitetom i nedeljiva. Sistem upravljanja je republikanski sistem. Suverenitet pripada narodu, i zasniva se na načelu vladavine naroda, od strane naroda i za narod.

Politički sistem države zasniva se na načelu političkog pluralizma i vršenju vlasti demokratski, putem glasanja. Pravo glasanja na izborima imaju svi građani koji su navršili 18 godina života i koji ispunjavaju uslove predviđene u Izbornom zakonu.

Prema novom Ustavu, zakonodavna vlast pripada Narodnoj skupštini. Mandat Narodne skupštine traje 4 godine od dana prvog zasedanja i on se ne može produžiti, osim u slučaju rata. Članovi Narodne skupštine se biraju od strane građana, tajnim, direktnim glasanjem, i svi građani imaju jednako pravo glasa.

Najmanje polovina članova Narodne skupštine moraju biti radnici i poljoprivrednici. Skupština se sastaje na tri redovna zasedanja godišnje, koji ukupno ne treba da traju kraće od 6 meseci. Članovi Narodne skupštine ne odgovaraju ni parnično ni krivično, za radnje ili mišljenja izražena tokom glasanja, na sastancima ili tokom rada odbora. Islamska praksa treba da bude glavni izvor zakonodavstva.

Prvi parlamentarni izbori u Siriji u kojima su mogle da učestvuju i druge partije, osim vladajuće, održani su 7.

Pogledajte još

Budimpeštanski proces i napori Srbije u sprečavanju migracije

Autor: Centar za zaštitu i pomoć tražiocima azila; Foto: RTV, MUP 12 novembar, 2024 Iako …